-
1 кIуэцIыхьэн
(кIуэцIохьэ) неперех. гл. 1. вонзиться, проникнуть во что-л./ И кIуэцIым ихьэн.Дзасэр кIуэцIыхьэн.2. просочиться, проникнуть куда-л. ( о жидкости)/ КIуэцIылъэдэн, кIуэцIыжэбзэн.Псыр кIуэцIыхьэн.Уз кIуэцIыхьэн см. уз.ЩIыIэ кIуэцIыхьэн см. щIыIэ. -
2 кIуэцIыгъэхьэн
/ КIуэцIыхьэн псалъэм и каузатив.Псалъэ кIуэцIыгъэхьэн см. псалъэ. Уз кIуэцIыгъэхьэн см. уз. Узыгъуэр кIуэцIыгъэхьэн см. узыгъуэ. -
3 кIуэцIылъэдэн
(кIуэцIолъадэ) неперех. гл. 1. втекать куда-л., во что-л./ Зыгуэр зыгуэрым и кIуэцIым илъэдэн, и кум илъэдэн, жэурэ кIуэцIыхьэн (ткIуаткIуэм хужаIэ).2. войти, вонзиться в кого-что-л./ Зыгуэрым хыхьэн (папцIэм, жаным хужаIэ).Къамэр кIуэцIылъэдащ. -
4 кIуэцIыпщхьэн
(кIуэцIопщхьэ) неперех. гл. 1. заползти, залезть во что-л./ Пщыурэ зыгуэрым кIуэцIыхьэн, хэпщхьэн.2. просторечие укрыться плотно чем-л., завернуться во что-л./ ЗыгуэркIэ зыщIэхъумэн, зыгуэр фIыуэ къызэшэкIын.Джэдыгум кIуэцIыпщхьэн. -
5 пкърыхьэн
(пкърохьэ)неперех. гл. 1. проникнуть ( в организм - о болезни)/ Зыгуэрым хыхьэн, и кум нэсу кIуэцIыхьэн.* Узыр Iэпкълъэпкъым пкърыхьэн.2. проникнуть, пройти ( о воде)/ Зыгуэрым хыхьэн, кIуэцIрыкIын.Псыр пкърыхьэн.3. переносное понять, глубоко прочувствовать что-л./ ГукIэ зыхэщIэн, гум хыхьэн.* Природэм и дахагъэмрэ и лъэщагъымрэ нэхъ куууэ япкърохьэ икIи нэхъыфIу къагуроIуэ цIыху къызэрыгуэкIхэм, псалъэрэ тхылъымпIэкIэ къэзыIуэтэж дэ нэхърэ. Къэб. -
6 уз
боль; болезнь/ Игъэгуауэщхьэуэ, щхьэлажьэ, къарууншэ ищIу цIыхум е псэущхьэм IэпкълъэпкъкIэ, кIуэцIкIэ игъуэт ныкъусаныгъэ.Дзэ уз. Уз хьэлъэ.* Узыр къэкIуэгъуафIэ щхьэкIэ кIуэжыгъуафIэкъым. (погов.)Уз егъэгъуэтын (етын) наказать кого-л.Зи уз кIуэдын да сгинут твои болезни ( вежливая форма обращения).* Фахэуэркъэ, зи уз кIуэдын, напэр нэфхьи хэкум фихьэж. фольк.Уз кIуэцIыгъэхьэн = уз етын.Уз кIуэцIыхьэн проникнуть вовнутрь - о болезни.Уз къэгъэхъеин поднять скандал.Уз къэщтэн заболеть.Уз къеуэлIэн = уз къэщтэн.Уз пкърытын быть больным, болеть.Уз хуэхъун стать источником болезни для кого-л.Зи уз схьын чтоб я перенёс твою болезнь ( вежливая форма обращения).Узым зэфIигъэпкIэн скрутить кого-л. - о болезни.Узым зэщIиIулIэн одолеть кого-л. - о болезни.Узым иутхыпщIын обессилить кого-л. - о болезни.Узыр зытегъэкIуэн дать одолеть себя болезни.Узыр {и} кIапцIэм исщ! черта лысого, черта с два!Узыр кIэрыхужын (кIэрыхун) выздороветь, исцелиться.Узыр {и} кIуэцIыкIыщIэ лъапсэм илъщ = узыр {и} кIапцIэм исщ.Узыр кIуэцIытIысхьэн засесть внутри - о болезни.Узыр къэхъеижын возобновиться - о болезни.уз зэрыцIалэ заразная болезнь/ Къызэузым къыбгъэдэкIыу, къыпкърыкIыу нэгъуэщIхэм хуэкIуэ уз. -
7 щIыIэ
холод |(холодный. Хьэуа, дуней узыгъэпIыщIэ;зи температурэр лъахъшэ. ЩIыIэ егъэлея. Псы щIыIэ.Гу щIыIэ см. гу II.ЩIыIэ дыхьэн замерзнуть ( о кончиках пальцев).ЩIыIэ епхъуэн (къепхъуэн) подмерзнуть.ЩIыIэ еуэкIын (къеуэкIын, къеуэн) 1) = щIыIэ хыхьэн (къыхыхьэн). 2) = щIыIэм исын.ЩIыIэ еуэн (къеуэн) = щIыIэ епхъуэн.ЩIыIэ зэгъэуэкIын = щIыIэ еуэкIын.* ЗэлIзэфызым зы къуэ яIэти дыгъэ зригъэуртэкъым, щIыIэ зригъэуэкIыртэкъым, уэсэпсхэмыхьэт, IыхьэшхуэщIэкъут. фольк.ЩIыIэ зыхэгъэхьэн = щIыIэ хыхьэн.ЩIыIэ кIуэцIыхьэн = щIыIэ хыхьэн.ЩIыIэ лIэн мало-каб. = щIыIэм исын.ЩIыIэ техьэгъуэм иубыдын охватить ознобом.ЩIыIэ хэгъэхьэн дать простудиться.ЩIыIэ хыхьэн (къыхыхьэн) простудиться.ЩIыIэ худихун знобить, лихорадить.ЩIыIэм гъэдыкъын окоченеть от мороза.ЩIыIэм идыкъын = щIыIэм игъэдыкъын.ЩIыIэм исын замерзнуть.щIыIэ уз простуда/ Iэпкълъэпкъым хыхьа щIыIэм къишэ уз.* Зы махуэ дэкIауэ Мимэр {хъыджэбз цIыкIур} сымаджэ хъуащ, щIыIэ уз къеуалIэри. Япэу лъ. з.